نسیم یار

در جهان امروز، تمرکز عمیق به‌راحتی از بین می‌رود. بین اعلان‌های مداوم، پیام‌های فوری، شبکه‌های اجتماعی و جلسات پی‌در‌پی، ذهن ما به‌سختی می‌تواند در یک نقطه بماند. نتیجه این حواس‌پرتی‌ها، کارهای نیمه‌تمام، تصمیم‌های سطحی و احساس فرسودگیست.

 اما تمرکز، یک توانایی ذاتی نیست؛ مهارتی است که باید آن را به‌مرور پرورش داد. در ادامه، چند روش کاربردی برای تقویت آن آورده شده است:

▪️ استفاده از تکنیک پومودورو برای مدیریت زمان

با تقسیم زمان کار به بازه‌های ۲۵ دقیقه‌ای تمرکز و ۵ دقیقه‌ای استراحت، ذهن درگیر وظیفه می‌ماند و فرصت بازسازی نیز پیدا می‌کند. پس از چند دور، استراحت بلندتری در نظر گرفته می‌شود تا از خستگی ذهنی جلوگیری شود.

▪️کاهش حواس‌پرتی دیجیتال

اعلان‌ها و پیام‌ها تبدیل به یک عادت مزاحم شده‌اند. خاموش کردن نوتیفیکیشن‌های غیرضروری یا استفاده از اپ‌های بلاک‌کننده حواس‌پرتی به ذهن فرصت تمرکز واقعی می‌دهد.

▪️تعیین زمان مشخص برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی

به جای چک‌کردن بی‌هدف در طول روز، می‌توان بازه‌هایی را برای بررسی پیام‌ها و شبکه‌های اجتماعی مشخص کرد. این کار به کنترل رفتارهای ناخودآگاه و صرفه‌جویی در زمان کمک می‌کند.

▪️مرتب‌سازی محیط کار

هر چه محیط اطراف خلوت‌تر و سازمان‌یافته‌تر باشد، ذهن نیز نظم بیشتری پیدا می‌کند. اشیای غیرضروری را از میز کار حذف کنید و محیطی بسازید که تمرکز را تسهیل کند.

▪️تمرین ذهن‌آگاهی (Mindfulness)

فعالیت‌هایی مثل تنفس آگاهانه، مدیتیشن یا حتی تمرکز کامل روی یک کار ساده روزمره مانند نوشیدن چای، می‌توانند قدرت تمرکز را در بلندمدت افزایش دهند و ذهن را برای حضور واقعی در لحظه تربیت کنند.

⬅️تمرکز، حاصل اتفاق نیست؛ نتیجه‌ی انتخاب‌های آگاهانه و عادت‌های تقویت‌شده است.

مطالعات میدانی در اردوگاه‌های لبنان نشان می‌دهد زنانی که فرزندان خود را از دست داده‌اند، با احتمالی ۷۳ درصد بیشتر به فعالیت‌های اجتماعی می‌پیوندند. این نه یک مکانیسم دفاعی که نوعی سیاست وجودی است، راهی برای بازتعریف خویشتن در جهانی که می‌کوشد آنها را ناپدید کند.

ام احمد، مادری ۵۶ ساله که دو فرزندش را در بمباران‌های ۲۰۲۱ از دست داد، اکنون یک کلاس سوادآموزی برای کودکان محله راه‌اندازی کرده است. در مصاحبه‌ای، او می‌گوید: «هر حرفی که به این بچه‌ها یاد می‌دهم، انگار نام فرزندانم را دوباره بر دیوار تاریخ می‌نویسم.»

این فرایند «مادری جمعی» یکی از پیچیده‌ترین پاسخ‌های روانی-اجتماعی به تروماست که در ادبیات روانشناسی کمتر به آن پرداخته شده است.

برخی از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه نظام تربیت و آموزش و پرورش که در سال‌ها و مناسبت های مختلف بیان فرموده‌اند به شرح زیر است:

- باید هویت ایرانی و اسلامی و شخصیت ملی را در کودکان کشور زنده کنیم.

- پیشرفت،‌ امنیت، سلامت، علم و تحقق همه ارزش‌های انسانی و اسلامی در کشور در گرو وجود نیروی انسانی مناسب است که این کار عظیم بر عهده آموزش‌ و پرورش است.

- ترمیم سند تحول با استفاده از نخبگان داخل و خارج آموزش‌وپرورش، باید مستمر ادامه یابد.

- دانشگاه فرهنگیان و دیگر مراکز تربیت معلم باید کاملاً تقویت شوند.

- صرف توجه معلم به مسائل پرورشی کافی نیست و باید مجموعه‌ای، متولی این مسئله بسیار مهم باشد.

- جلوگیری از ایجاد و شیوع آسیب‌های اجتماعی جزو توقعات از جوانان است.

- تبیین صحیح مسائل بنیادی کشور و نظام برای نوجوانان و جوانان، وظیفه دیگر معاونت پرورشی است.

- دانش‌آموزان، جوانان و نوجوانان باید از منطق و عقلانیت سیاست‌ها و رفتار نظام باخبر باشند و بدانند پشت شعارهای «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیلِ» ملت چه منطقی نهفته است و چرا ایران حاضر به ایجاد روابط با برخی کشورها و دولت‌ها نیست.

- ثبات مدیریتی در آموزش و پرورش مهم است.

- در مدیریت‌های سطح بالا تا متوسط تأکید بر ثبات دارم تا بتوان برنامه‌ها و کارهای مهم را دنبال کرد.

- الگوسازی و معرفی نمونه‌های برتر معلمان ضروری و شوق‌آفرین است.

- معلم باید در کنار علم‌آموزی، انگیزه، همت، اعتماد به نفس و شوق به درس و کار هم به دانش‌آموز بدهد تا ظرفیت‌های درونی او شکوفا شود.

- «دادن نگاه ملی به دانش‌آموز» انتظار دیگر است، یعنی دانش‌آموز بداند که تحصیل و کلاس درس قطعه‌ای از حرکت عمومیِ پیشرفت و جزیی از ماشین عظیم پیش‌برنده کشور و نظام است.

اشکال بزرگ بسیاری از والدین این است که از رشد و پیشرفت شخصیت خود غافل می‌شوند و می‌گویند از ما که گذشت ولی سعی می‌کنیم بچه های خود را به جایی برسانیم.

این نگرش باعث می‌شود که آنها بچه‌ها را دستاویزی برای تحقق آرزوهای خویش نمایند و از توجه به علایق و استعدادهای آنها غافل شوند و به طور خودخواهانه‌ای افکار و عقاید و حتی روش‌های خود را به بچه‌ها دیکته کنند و از جایی بچه‌ها الگوی عملی موفقی در خانواده برای خود نمی‌بینند، تلاش‌گری و کوشش کمتر در آنها نهادینه می‌شود.

«همه‌ی کسانی که در زمینه‌های تبلیغاتی مخاطبی دارند، حرف میتوانند بزنند، زبان گویایی دارند، یکی از بزرگ‌ترین و اوّلی‌ترین اهدافشان بایستی این باشد که #امید را در دلها زنده کنند. حرف ناامیدکننده بر زبان جاری نکنند…

امروز کار اساسی، کار مهم برای دستگاه‌های تبلیغاتی ما،‌ برای دستگاه‌های فرهنگی ما، تبلیغات ما، وزارت ارشاد ما، صداوسیمای ما، فعّالان فضای مجازی ما، کار اساسی این است که پرده‌ی توهّم اقتدار دشمن را پاره کنند، بشکنند، نگذارند تبلیغات دشمن بر روی افکار عمومی اثر کند.»۱۴۰۳/۱۰/۱۹